Manifestations (préventes, bourses, etc...)
Exposition internationale et bureau temporaire Braphil '15
DANNEELS Frans Académie Belge de Philatélie
De Franse Revolutie en de daaruit volgende Franse
bezetting van onze gewesten 1789 – 1814
De collectie begint met een brief te Brugge geschreven op 28 juli 1789 gestuurd naar Rijsel met een vraag om informatie te ontvangen wat er in Frankrijk gaande is. Na de val van de Bastille (14 juli 1789) ontstond er paniek in grote delen van Frankrijk.
Parijs 1793. Het revolutionair bewind houdt de Franse hoofdstad in haar ijzeren greep. Talloze mensen worden gearresteerd en soms al enkele uren na hun aanhouding terechtgesteld. Door het steeds groeiend aantal ‘verdachten’ dienden nieuwe gevangenissen gecreëerd te worden. Elke gevangenis had een eigen stempel waarvan een voorbeeld in de collectie van “La maison d’Arrêt de Picpus”.
Op 29 april 1792 trekt de ‘Assemblée Législative’ ten aanval tegen Oostenrijk en op 6 november 1792 worden de Oostenrijkers verslagen bij Jemappes. België met uitzondering van Luxemburg wordt bezet. Dit is de eerste Franse inval. Begin 1793 komt de Oostenrijkse reactie, ze verslaan de Fransen te Neerwinden op 16 maart 1793. . De Franse legers, na zich te hebben gereorganiseerd, vallen in mei 1794 opnieuw aan en verslaan de Oostenrijkers herhaaldelijk, Luik valt op 30 juli 1794 en België wordt opnieuw door de Fransen nu definitief bezet.
Er breekt een nieuwe tijd aan wat in de collectie aan de hand van stukken beschreven wordt in het gedeelte “Het veranderen van de tijden”. Die verandering betrof tal van zaken waarvan in de collectie voorbeelden voorhanden. We krijgen de naamsverandering van bepaalde gemeenten, die in naam hadden die deed denken aan het Ancien Regime of aan de godsdienst, de revolutionaire kalender die de Gregoriaanse kalender verving, de decadievieringen, de godsdienstvervolging, het invoeren van assignaten, oprichting van nieuwe comités, rechtbanken en reorganisatie van het strafrecht, de belastingen, een nieuw fiscaal systeem, enz… Wie de verandering van de tijden tijdens deze periode zeer bewust meemaakte was Talleyrand.
Hij diende onder Lodewijk XVI, daarom werd hij uitgewezen en vestigde hij zich in de Verenigde Staten. Onder invloed van Baras keert hij terug naar Frankrijk en werd op 1 juli 1797 minister van Buitenlandse Zaken, in deze hoedanigheid werkte hij aan de staatsgreep van fructidor mee. In 1799 steunde hij de staatsgreep van Napoleon I Bonaparte waaronder hij tijdens het consulaat en het keizerrijk herhaaldelijk als minister van Buitenlandse zaken en diplomaat diende. In januari 1809 viel hij in ongenade met de keizer. In 1814 bewerkstelligde
Talleyrand de terugkeer van de Bourbons op de troon.. Met Lodewijk XVIII had hij goede betrekkingen en werd opnieuw minister van Buitenlandse Zaken. Van de hand Talleyrand is een brief van 9 nivose An 7 (27 december 1798) voorhanden in de collectie.
Een gedeelte van de collectie omvat tevens de legers. Uiteraard de ‘conscription’, de vijstelling, deserteurs, opvorderingen, transporten van militaire konvooien, een brief geschreven door een soldaat van het ‘Grande Armée’, brieven van het ‘Armée du Nord, en het‘Armée de Batavie’. Een ‘Lettre Cantinière’ is eveneens opgenomen.
Daarna volgt een overzicht van de “Bestuurlijke inrichtingen”. Met de komst van de Fransen in onze gewesten kwam een volledig nieuwe opbouw van de bestuurlijke inrichtingen die in vier grote groepen kunnen onderverdeeld worden.
April 1794 : “Représentants du peuple près des Armées de Sambre et Meuse” hieraan ondergeschikt waren een aantal “Commissaires civils”
16 november 1794 : “Administration Centrale et Supérieure de La Belgique“ hieraan ondergeschikt waren acht Arrondissementen.
1 oktober 1795 : “Administration Centrale du Département“ samengesteld uit vijf administrateurs en één “Commissaire du Directoire“. België werd ingedeeld in negen departementen zijnde : Jemapppes, Lys, Escaut, Deux-Nêthes, Dyle, Meuse Inférieure, Ourthe, Sambre et Meuse en fôrèts. Hieraan ondergeschikt waren de kantons die op hun beurt een aantal gemeenten overkoepelden .
9 maart 1800 : Aanstelling van een “Préfet du Département“ bijgestaan door de “Conseil de Préfecture“ en de “Conseil Général”.
In de collectie zijn brieven aangebracht verstuurd van of naar deze bestuurlijke organen. Er is zoveel mogelijk gepoogd, waar het mogelijk was, het Département de la Lys (Leie departement of het huidige West-Vlaanderen) hierbij te betrekken.
Tot slot komt de postverwerking aan de beurt. We onderscheiden administratieve post en brieven verwerkt door de post. De administratieve post werd niet door de post behandeld maar door plaatselijke boden, kantoorboden of soms door gendarmes. De administratieve post draagt uiteraard geen postvermerken doch de herkomst ervan werd aangegeven door een stempel van de dienst of soms ook manueel.
Op basis van de Franse wet van 25 okober 1792 “Instructions Générale sur le Service des Postes” en vele latere aanvullingen opnieuw bijgewerkt en aangevuld met de wet van 28 april 1808, werkte de postadministratie in onze gewesten. Tijdens de eerste jaren van de bezetting werden de oude stempels (uit de Oostenrijkse periode) nog gebruikt. Begin 1796 kwamen de definitieve stempels van het Franse type in voege. Het waren tweelijnige stempels met bovenaan het departementsnummer en onderaan de lokaliteit van verzending. Voor het Leie departement, dat nummer 91 toebedeeld kreeg, kennen we : 91/ Bruges, 91/Courtrai e 91/ Courtray, 91/ Furnes, 91/ Menin, 91/ Nieuport, 91 Ostende, 91 Warneton en 91/Ypres. Distributiekantoren hadden een stempel zonder nummer dat was voor het Leie departement “Ghistelles”.
Deze Franse periode eindigt in 1814 met de evacuatie van onze geweten .
Napoleon werd op 6 april 1814 gedwongen afstand te doen van de troon, en werd verbannen naar Elba. Tien maanden na de verbanning naar Elba ontsnapte Napoleon. Hij landde bij Juan-les-Pins en keerde terug naar Parijs. Napoleon werd definitief geschiedenis nadat hij op 18 juni 1815 werd verslagen bij de Slag van Waterloo en verbannen werd naar St. Helena, waar hij op 15 oktober 1815 aankwam en er de rest van zijn leven verbleef. Napoleon stierf op 5 mei 1821.
